سرطان دهان چیست؟ هر آنچه درباره آن باید بدانید!

زمانی که به چهره خود در آینه نگاه می کنید لب ها و دهان شما از جمله اندام هایی هستند که به چشم می آیند. این حفره شامل لب ها، گونه ها، دندان ها و لثه هاست. همچنین، کف دهان و سقف استخوانی دهان بخش های دیگری از این اندام را پوشش می دهند. رشد غیر طبیعی سلول ها باعث می شود که غده و یا تومور سرطانی در این بخش از بدن به وجود بیاید و همین امر زمینه ساز مشکلات زیادی می شود. سرطان دهان یکی از سرطان هایی است که ممکن است سلامتی این بخش از بدن را تحت تاثیر قرار دهد و مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. شما باید به محض مشاهده بافت غیر طبیعی در دهان خود سریعا برای درمان و تشخیص سرطان دهان اقدام کنید. در غیر اینصورت، ممکن است سرطان شدید شود و همین امر آسیب های بسیار زیادی را به شما وارد می کند.

تشخیص سرطان دهان یک فرایند حیاتی است که به منظور تشخیص و شناسایی زودهنگام این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرطان دهان به عنوان یکی از انواع سرطان‌های خطرناک شناخته می‌شود و می‌تواند در لب ها، زبان، بافت‌ های نرم دهان و دهانه گلویی رخ دهد. برای تشخیص سرطان دهان، روش‌های مختلفی وجود دارد که شامل بررسی‌های بالینی، آزمایش‌های تشخیصی و تصویربرداری است.

سرطان دهان و لثه

در تشخیص سرطان دهان در بررسی‌های بالینی، پزشک ممکن است با استفاده از ابزارهای خاصی مانند آینه و فیبرواسکوپ دهان، سطح دهان و بافت‌های مختلف آن را بررسی کند. این بررسی‌ها به منظور تشخیص زودهنگام تغییرات غیرطبیعی در دهان انجام می‌شود. همچنین، آزمایش‌های تشخیصی مانند بیوپسی (برداشت نمونه بافت) و سیتولوژی (بررسی سلول‌ها تحتیکروسکوپ) نیز مورد استفاده قرار میگیرند.

سرطان دهان با علائم خاصی بروز پیدا می کند. این علائم به شرح زیر هستند:

• به وجود آمدن لکه سفید یا قرمز روی لثه، زبان، لوزه یا مخاط دهان
• پدیدار شدن زخمی بر روی لب و یا دهان که خوب نمی شود
• بی حسی زبان، لب یا سایر قسمت های دهان
• دردهای مزمن و پایدار در ناحیه دهان 
• لق شدن دندان یا درد اطراف دندان
• وجود یک توده در گردن یا پشت گلو
• پدیدار شدن توده در گونه 
• ضخیم شدن پوست لب 
• گلودرد های مزمن و پایدار 
• مشکل در جویدن یا بلعیدن
• مشکل در حرکت فک یا زبان
• تورم یا درد در فک
• تغییر صدا
• کاهش وزن
• درد در گوش

البته باید بدانید تمامی این علائم در یک نفر بروز پیدا نمی کنند. وجود دو و یا سه علامت کافی است که بیمار تصمیم بگیرد برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کند.

چه کسانی مبتلا به سرطان دهان می‌شوند؟

ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که چه کسانی به این بیماری مبتلا می شوند. موارد متعددی وجود دارند که افراد را در معرض ابتلا به این سرطان قرار می دهند که به شرح زیر هستند:

• استعمال دخانیات

یکی از مهمترین مواردی که باعث ابتلا به سرطان می شود استعمال دخانیات است. کسانی که از دخانیات استفاده می کنند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار می گیرند.

• مصرف الکل

استفاده از الکل نیز باعث بروز این سرطان شده است.

• ابتلا به بیماری ایدز

شاید برای شما جالب باشد که بدانید کسانی که به بیماری ایدز مبتلا می شوند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند.

چه عواملی باعث بروز سرطان دهان می‌شود؟

در کنار عواملی که در بالا در مورد ابتلا به سرطان دهان به آن اشاره کردیم، عامل دیگری نیز وجود دارد که خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. این سرطان می تواند به صورت ژنتیکی نیز باشد. این امر بدین معناست اگر شخصی در خانواده درجه یک شما مبتلا به این بیماری باشد، ممکن است شما نیز در معرض ابتلا به این سرطان قرار داشته باشید. با توجه به این مسئله توصیه می شود که کسانی که ممکن است به صورت ژنتیکی مستعد به این بیماری باشند، بیشتر به چک آپ های ماهیانه اهمیت بدهند.

علت سرطان دهان

تشخیص سرطان دهان یکی از مراحل حیاتی در ارتقاء سطح سلامتی افراد است که امکان شناسایی زودهنگام این بیماری بسیار اهمیت دارد. سرطان دهان به عنوان یکی از نوع‌های سرطان‌های سر و گردن، معمولاً از بافت‌های بدن که دهان را تشکیل می‌دهند، ایجاد می‌شود و می‌تواند به صورت سلول‌های سرطانی در لب‌ها، زبان، دهان، لثه‌ها، حلق و اطراف آنها ظاهر شود. این بیماری عمدتاً به دلیل عوامل مختلفی از جمله مصرف تنباکو، مصرف الکل، عفونت‌های ویروسی (مانند ویروس پاپیلومای انسانی) و عوامل محیطی ایجاد می‌شود.

دلایل مختلفی وجود دارند که خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند و در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

استعمال دخانیات و الکل

مصرف دخانیات یکی از قوی ترین عوامل خطر برای ابتلا به سرطان دهان است.  سیگار می تواند سلول های ناحیه دهان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و همین امر باعث می شود خطر رشد سلول های سرطانی افزایش پیدا کند. همچنین، پیپ و سیگارهای الکترونیکی از جمله مواردی هستند که خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند. برخی از مطالعات نشان می دهند قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود سیگار ممکن است با خطر ابتلا به سرطان دهان مرتبط باشد.

استفاده از پان پراگ و گوتا

پان نوعی ماده مخدر است که از ترکیب آهک، خاکستر، ادویه معطر، ساخارین، مقدار زیادی فوفل و اسانس های شیمیایی غیر مجاز به دست می آید و در آن ترکیباتی نظیر آرسنیک، کربنات منیزیم و سرب وجود دارد. مواد مخدری که در این ترکیب وجود دارد باعث می شود جویدن آن احساس لذت و سرخوشی را در میان مصرف کنندگان به وجود بیاورد. بررسی ها نشان می دهند کسانی که از این مواد مخدر استفاده می کنند در معرض ابتلا به سرطان ناحیه دهان قرار دارند.

ابتلا به ویروس HPV

از موارد دیگری که زمینه ساز ابتلا به سرطان دهان می شوند می تواند خطر ابتلا به ویروس HPV را نام برد. به همین دلیل، کسانی که تعداد شرکای جنسی شان زیاد است و یا رابطه جنس محافظت نشده دارند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

انواع سرطان دهان

این سرطان انواع مختلفی دارد و می تواند به سلامتی آسیب های زیادی وارد کند. در ادامه به معرفی انواع این سرطان می پردازیم.

انواع سرطان موجود در حفره دهان و حلق 

تقریباً تمام سرطان‌های موجود در حفره دهان و حلق از نوع سرطان سلول های سنگفرشی هستند. سلول های سنگفرشی سلول های صاف و نازکی هستند که دهان و گلو را پوشش داده اند. انواع دیگر سرطان در حفره دهان و حلق به شرح زیر هستند:

• سرطان غدد بزاقی: این سرطان می تواند در غدد مخاطی دهان و گلو شروع شود. انواع مختلفی از سرطان غدد بزاقی وجود دارند که از پرتکراترین آنها می توان به سرطان کارسینوم کیستیک آدنوئید، کارسینوم موکواپیدرموئید و آدنوکارسینوم درجه پایین پلی مورف اشاره کرد.
• لنفوم: لوزه ها در پایه زبان قرار گرفته اند که حاوی بافت سیستم ایمنی (لنفوئید) هستند و گاهی ممکن است  سرطان از آنها آغاز گردد. در این سرطان لوزه ها که در قسمت پایه زبان قرار دارند دچار سرطان می شوند.

تشخیص سرطان دهان

تشخیص سرطان دهان نیز با انجام ارزیابی‌های پزشکی و آزمایش‌های مختلف انجام می‌شود. در ادامه، به برخی از روش‌های تشخیصی معمول برای سرطان دهان اشاره می‌کنم:

1. معاینه دهانی: پزشک با معاینه دهان و بررسی دقیق زبان، لثه، بافت‌های نرم و دهان، به دنبال هرگونه تغییر رنگ، تورم، زخم، یا نقاط ناشی از سرطان می‌گردد.

2. بیوپسی بافت: اگر نقاط مشکوک یا زخم‌هایی با خصوصیات نامعمول وجود دارد، پزشک ممکن است نمونه‌برداری از بافت مشکوک را با یک سوزن کوچک یا جراحی کوچک انجام دهد تا نمونه‌های بافتی از دهان بگیرد. این نمونه‌ها سپس به آزمایشگاه ارسال می‌شوند تا تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرند و تشخیص سرطان تایید یا رد شود.

3. سیگنال‌های تصویری: از تصاویر رادیوگرافی، مانند ایکس‌ری، سی تی اسکن (CT scan) و تصویربرداری تشدید نوری (MRI) نیز می‌توان برای تشخیص سرطان دهان استفاده کرد. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا ناحیه‌های مشکوک را مشاهده کند و نیز تعیین میزان گسترش سرطان در دهان.

4. آزمایش سیتولوژی لبه زبان (براش کری): در این آزمایش، سلول‌های مخاطی از سطح داخلی دهان جمع‌آوری شده و به بررسی میکروسکوپی تحت میکروسکوپ قرار می‌گیرند. این آزمایش به کمک دستگاه‌های خاص، نشان‌دهنده‌های سرطانی را شناسایی می‌کند.

5. آزمایش HPV DNA: در برخی از موارد، سرطان دهان می‌تواند به علت عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) باشد. این آزمایش با استفاده از نمونه‌های بافتی یا مخاط دهان برای شناسایی DNA ویروس HPV انجام می‌شود.

توصیه می‌شود در صورت مشاهده هرگونه علائم نگران‌کننده یا تغییرات ناشی از سرطان دهان، به زودی به پزشک مراجعه کرده و ارزیابی‌های لازم را انجام دهید. زودتر تشخیص داده شود، احتمال موفقیت در درمان سرطان دهان بیشتر می‌شود.
وقتی بیمار با یکی از علائم این سرطان به پزشک مراجعه می کند ابتدا پزشک سابقه سلامتی و  خانوادگی او را مورد بررسی قرار می دهد. همانطور که متوجه شده اید مصرف دخانیات و الکل می توانند خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند. در بیشتر موارد، پزشک برای اینکه در مورد سرطان به قطعیت برسد بیوپسی انجام می دهد و سپس نمونه را برای بررسی بیشتر به پاتولوژیست ارسال می کند. در برخی از موارد ام آر آی و سی تی اسکن برای مشخص کردن قرار گرفتن توده در دهان تجویز می شوند.

روش‌های پیشگیری از سرطان دهان و لثه

تنها با رعایت برخی نکات ساده درمان سرطان دهان صورت می گیرد ولی  صرف رعایت بهداشت دهان نمی توان به طور قطع گفت که فرد در معرض سرطان دهان نیست. افراد باید به طور منظم به دندانپزشکشان مراجعه نماید. همیشه پیشگیری از سرطان دهان بهترین راه می باشد و می بایست از انجام عادات غلط پرهیز نمود. دلایل به وجود آورنده سرطان دهان هنوز به قطعیت مشخص نشده اند. اما می توان دلایل کلی را برای آن در نظر گرفت.

• سیگار نکشید و خودداری از نوشیدن مشروبات الکلی
• تعادل در رژیم غذایی
• کمتر در معرض خورشید قرار گرفته چراکه باعث ایجاد سرطان در لب، به خصوص لب پایین می‌ شود. ضمن اینکه علاوه بر پوست به لب‌های خود نیز کرم ضد آفتاب بزنید.
• برنامه‌ منظمی جهت مراجعه به دندانپزشک داشته باشید.
• هر هفته حداقل محیط دهانتان مخصوصا پایین زبان و پشت لب هارا به خوبی بررسی نمایید تا عاری از لکه و دانه باشند.
• هر ۴ یا ۶ ما یکبار به دندانپزشک مراجعه نموده و درخواست کنید تا دهانتان را بررسی نماید.
• بهداشت دهانتان را حفظ نمایید. رعایت بهداشت دهان شامل انجام اعمال زیادی از جمله مسواک زدن و نوشیدن آب بسیار می باشد. پیشگیری از سرطان دهان نیز دلیل خوبی برای رعایت بهداشت دهان خواهد بود.
• پرهیز از در معرض قرار گرفتن دود دخانیات
• در صورتی که از دندان مصنوعی استفاده می نمایید  می بایست  از جایگیری صحیح آن ها مطمئن شوید.
• چاقی بسیار خطرناک می باشد. به هیچ عنوان با چاقی کنار نیایید. وزن مناسبتان را حفظ کنید و همیشه برای داشتن بدنی سالم تر ورزش کنید.

پیشگیری از سرطان لثه

روش های متفاوتی وجود دارند که به شما کمک می کنند که از ابتلا به این سرطان جلوگیری کنید. ترک دخانیات و مشروبات الکلی از جمله روش هایی است که به شما کمک می کند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهید. سبک زندگی سالم روش دیگری است که خطر ابتلا به این بیماری را پایین می آورد. مصرف میوه ها و سبزیجات می تواند بدن شما را سالم نگه دارد. رسیدگی به دهان می تواند سلامتی دهان و دندان خطر ابتلا به سرطان دهان را به میزان چشمگیری کاهش دهد.

تشخیص زودهنگام سرطان دهان بسیار مهم است زیرا این امر می‌تواند به مراحل درمانی موثرتر و بهبود پذیرتر منجر شود. برای پیشگیری از سرطان دهان، مراقبت دهانی منظم، اجتناب از عوامل خطر مانند مصرف تنباکو بسیار تاثیرگذار است.

روش های درمانی و تشخیص سرطان دهان

روش های درمانی بر اساس محل قرار گیری تومور و مرحله رشد تومور انتخاب می شوند. جراحی روشی معمول برای خروج توده از دهان است. گاهی پزشک بر اساس شرایط بیمار تصمیم می گیرد شیمی درمانی و پرتودرمانی را انجام دهد. در بسیاری از موارد ترکیبی از درمان ها برای بیمار به کار برده می شوند.

تا به اینجا تلاش کردیم اطلاعات کاملی را در مورد سرطان دهان در اختیار شما قرار دهیم. در این بیماری، توده و یا بافت غیر طبیعی در بخش از دهان شروع به رشد می کند و همین امر باعث بروز مشکلات زیادی می شود. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود به سرعت درمان می شود. علائمی نظیر لق شدگی بی دلیل دندان و وجود زخمی که خوب نمی شود می تواند نشان دهد که شما به این بیماری مبتلا شده اید. شیمی درمانی یکی از روش هایی است که برای درمان سرطان به کار برده می شود و می تواند این بیماری را درمان کند.

تشخیص سرطان دهان بر اساس ارزیابی‌های بالینی، انجام آزمون‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن، مغناطیس‌افراز (MRI) و بیوپسی ممکن است. تیم‌های پزشکی متخصص، با اطلاعات به‌روز و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، توانایی تشخیص سرطان دهان را بهبود بخشیده‌اند. همچنین، توعکس‌های ماهواره‌ای و هوش مصنوعی نیز به عنوان ابزارهای هوشمند در ارتقاء تشخیص زودهنگام و کاهش نرخ مرگ و میر از این بیماری مؤثر هستند.

تشخیص سرطان دهان با دکتر فرشید اربابی

دکتر فرشید اربابی پزشکی حاذق و با تجربه است که به طور تخصصی به تشخیص سرطان می پردازد. تا به حال بیماران زیادی از درمان های دکتر اربابی بهره مند شده اند و به زندگی عادی خود بازگشته اند. برای ارتباط با دکتر اربابی می توانید از طریق شماره تلفن هایی که در سایت موجود است اقدام نمایید.

سوالات پرتکرار در مورد سرطان دهان

در این قسمت تلاش می کنیم به سوالات پرتکرار در مورد این سرطان پاسخ دهیم. 

آیا سرطان دهان واگیردار است؟

از جمله نگرانی هایی که در این زمینه وجود دارد این است که آیا این بیماری واگیردار است. بهتر است بدانید این بیماری هرگز واگیردار نیست و تنها شخصی که به این بیماری مبتلا است از وجود آن رنج می برد. بنابراین، اگر شخصی که به این بیماری مبتلا است در نزدیکی شماست، بدون نگرانی می توانید به او نزدیک شوید و خدمات مختلفی را به او ارائه دهید. به ویژه، اگر شما پرستار این بیماران هستید، نباید نگران واگیرداری این بیماری باشید. زیرا این بیماری هرگز به شما سرایت نمی کند. با وجود این، توصیه می شود تمامی پروتکل های بهداشتی را رعایت کنید.

آیا سرطان دهان کشنده است؟

اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود کشنده نیست. به طور کلی، بهتر است بدانید هر چقدر زودتر برای درمان بیماری اقدام کنید، به همان اندازه زودتر درمان می شود و حتی ممکن است برای همیشه از بین برود. با توجه به این مسئله که بیماری سرطان دهان در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد، شما با غربالگری های متفاوت می توانید زودتر این بیماری را تشخیص دهید و آن را درمان نمایید. با توجه به تمامی این مسائل، شما باید به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهید و زمانی که بافت غیر معمولی بر روی آن به وجود آمد سریعا برای درمان اقدام کنید.

برای تشخیص سرطان دهان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید در صورتی که علائم ابتلا به سرطان دهان را مشاهده کردید به چه پزشکی مراجعه کنیم. شما باید برای درمان به دندانپزشک مراجعه نمایید. دندانپزشک می تواند با انجام آزمایشات لازم از جمله بیوپسی این بیماری را تشخیص دهد. همچنین، می توانید به پزشک عمومی نیز مراجعه کنید. پزشک عمومی می تواند در تشخیص این بیماری به شما کمک نماید. با توجه اگر دندانپزشک در نزدیکی شما نیست باید پزشک عمومی را مد نظر قرار دهید و سریعا برای تشخیص اقدام کنید.

سرطان دهان چگونه درمان می‌شود؟

پس از آنکه پزشک با روش های درمانی تشخیص داد که بیمار به سرطان دهان مبتلا است، باید روش های درمانی مختلف را اتخاذ کند. یکی از این روش ها شیمی درمانی است که دارو به صورت تزریقی و یا خوراکی به بدن بیمار وارد می شود. گاهی شیمی درمان روش اولیه برای آماده سازی بدن بیمار برای جراحی است. جراحی روشی است که غدد به وجود آمده در دهان برداشته می شوند. ممکن است پس از برداشت غده پزشک تصمیم بگیرد شیمی درمانی را ادامه دهد.

آیا سرطان دهان درمان دارد؟

درمان سرطان به محل قرارگیری توده و میزان پیشرفت آن بستگی دارد. اگر توده سرطانی در مراحل اولیه تشخیص داده شود به زودی درمان می شود و بیماران می توانند زندگی عادی خود را از سر بگیرند. این سرطان در صورتی که به اندام های دیگر بدن سرایت نکرده باشد درمان پذیر است. بیماران پس از اتمام پروسه درمانی باید مرتب سلامتی خود را چک کنند و به پروتکل های بهداشتی توجه بیشتری داشته باشند.

مراقبت‌های بهینه از سلامت دهان و حضور منظم در برنامه‌های پیشگیری از سرطان دهان، از جمله مهمترین اقدامات برای کاهش خطر ابتلا و تشخیص سرطان دهان می‌باشد.

سن سرطان دهان چند است؟

بر اساس آمار بدست آمده بیشتر کسانی که به بیماری سرطان دهان مبتلا می شوند بالای 55 سال سن دارند. اما خطر بروز این سرطان در نوجوانان نیز وجود دارد و 100 درصد افرادی که به بیماری سرطان حفره دهان مبتلا هستند، 20 درصد کمتر از 55 سال سن دارند.