سرطان سر و گردن و علائم آن

از انواع سرطان سر و گردن می توان به سرطان حنجره و هیپوفارنکس، سرطان حفره دهان و اوروفارنکس، سرطان نازوفارنکس نام برد. به طور کلی، رشد غیر طبیعی سلول ها در هر یک از نواحی حفره دهان و حلق باعث بروز سرطان می شود. ممکن است شنیدن نام سرطان برای بیماران کمی دلهره آور باشد. اما نگران نباشد. امروزه پیشرفت های زیادی در حوزه سرطان شناسی صورت گرفته است و بیماران می توانند پس از درمان به زندگی بازگردند. چیزی که اهمیت زیادی دارد این است که بیماران باید پس از مشاهده علائم سریعا برای چک کردن سلامتی خود به پزشک مراجعه نمایند.

سرطان سر و گردن یکی از انواع این بیماری‌هاست که می‌تواند در نقاط مختلفی از سر و گردن ایجاد شود. برای مبارزه مؤثر با این بیماری و بهبود شانس‌های درمان موفق، تشخیص سرطان سر و گردن در مراحل زودرس بسیار حائز اهمیت است.

علت سرطان سر و گردن چیست؟ 

به طور کلی، علل ابتلا به سرطان سر و گردن که در نواحی مختلف این اندام رخ می دهند متفاوت است. اما برخی از موارد در تمامی آنها یکسان است. استفاده از سیگار، الکل و ابتلا به برخی از بیماری های عفونی از جمله HPV می تواند باعث بروز برخی از انواع سرطان در گلو شود. موارد دیگری نیز وجودا رند که می توانند دلیل اصلی ابتلا به سرطان سر و گردن باشند که از مهمترین آنها می توان به وزن پایین، تغذیه نامناسب، قرار گرفتن طولانی و در معرض گرد و غبار چوب، دود رنگ و برخی مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع فلزکاری، نفت، ساخت و ساز و نساجی اشاره کرد. 

جنسیت

یکی دیگر از مواردی که خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می دهد جنسیت است. معمولا مردان بیشتر از زنان به سرطان گلو  مبتلا می شوند. 

ابتلا به عفونت زگیل تناسلی 

زنان و مردانی که به بیماری زگیل تناسلی مبتلا می شوند بیشتر از کسانی که به این بیماری مبتلا نیستند در خطر ابتلا به سرطان گردن و گلو قرار می گیرند. به همین دلیل، عدم برقراری رابطه جنسی محافظت نشده و تعدد شرکای جنسی از جمله مواردی است که تمامی افراد باید به آن توجه داشته باشند. 

سن 

معمولا با افزایش سن این سرطان نیز بیشتر رخ می دهد. افرادی که سن بالای 55 سال دارند بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان هستند. 

قرارگیری در معرض اشعه خورشید

قرار گیری طولانی مدت در معرض اشعه خورشید می تواند خطر ابتلا به سرطان سر و گردن را افزایش دهد. 

رژیم غذایی سرشار از گوشت با نمک بالا 

بر اساس بررسی ها مشخص شده است افرادی که از سنین پایین رژیم غذایی سرشار از ماهی و گوشت با نمک بسیار بالا را مصرف می کنند بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. 

ابتلا به عفونت ویروس اپشتین – بار 

ابتلا به ویروس اپشتین بار می تواند خطر ابتلا به سرطان در حفره سر و گلو را افزایش دهد.

قرار گیری در معرض مواد صنعتی 

قرار گیری طولاتی مند در در معرض چوب، چرم، گردو غبار، غبار نیکل و کرومیوم، رادیوم می تواند زمینه ساز ابتلا به این نوع سرطان باشد.

علائم سرطان سر و گردن چیست؟

علائم سرطان سر و گردن با توجه به محلی که قرار گرفته است می تواند متفاوت باشد، اما معمولا علائم زیر در این نوع سرطان ها بروز پیدا می کنند:

• وجود زخم در دهان و لب 
• دردهای مداوم در ناحیه دهان و گلو 
• ضخیم شدن پوست لب 
• بروز لکه سفید یا قرمز روی لثه، زبان و یا لوزه 
• احساس اینکه چیزی در گلو گیر کرده است
• مشکل در غذا خوردن
• مشکل در حرکت فک یا زبان
• بی حسی زبان و یا قسمت های دیگر حفره گلو و حلق 
• تورم یا درد در فک
• لق شدن دندان یا درد اطراف دندان
• تغییر صدا
• احساس وجود یک توده در گردن یا پشت گلو
• کاهش وزن
• درد در گوش
• گرفتگی بینی که دائما بدتر می شود
• درد در چشم
• انسداد یک طرف بینی
• خونریزی بینی
• ترشح عفونی از بینی
• مشکلات در حس بویایی 
• آبریزش مداوم چشم 
• برآمدگی چشم
• درد یا فشار در یکی از گوش ها
• از دست دادن شنوایی
• سردرد
• مشکل در باز کردن دهان
• بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن 

روش‌های تشخیص سرطان سر و گردن

برای تشخیص سرطان سر و گردن، پزشک ابتدا به‌صورت جامع تاریخچه پزشکی فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد و سپس اقدام به انجام بررسی‌های جسمانی و آزمایش‌های لازم می‌کند. تصویربرداری مانند اسکن CT، اسکن MRI، اسکن PET-CT و اندوسکوپی نیز از جمله ابزارهایی هستند که به‌کار می‌روند تا تصویر دقیق‌تری از منطقه مورد نظر به دست آید. همچنین، برخی از بیماری‌ها نیازمند بیوپسی (آزمایش بازپرداخت با کمک سوزن) هستند تا نمونه‌های بافتی برای تشخیص میکروسکوپی گرفته شود.

تشخیص سرطان سر و گردن با روش های متعددی انجام می‌شود. با توجه به این موضوع که مصرف دخانیات و الکل برای بدن بسیار خطرناک است و می تواند باعث بروز سرطان مری و ریه نیز شود، بهتر است وضعیت جسمانی بیمار به طور کلی مورد بررسی قرار گیرد. به همین دلیل، در مرحله اول پزشک پاناندوسکوپی انجام می دهد تا مشخص گردد سرطان از کجا شروع شده است. 

بیوپسی

مطمئن ترین روش برای تشخیص سرطان سر و گردن بیوپسی است. ابتدا پزشک یک قطعه کوچک از بافت از سلول‌ها را برمی‌دارد، و سپس آن را برای پاتولوژیست ارسال می کند. پاتولوژیست این نمونه ها را مورد بررسی قرار می دهد و اطلاعات مناسبی را در مورد تومور در اختیار پزشک قرار می دهد. 

سیتولوژی لایه برداری

برای سیتولوژی لایه برداری، پزشک ناحیه تغییر یافته را که احتمال وجود تومور می رود می خراشد و بافت جمع آوری شده را روی یک لام شیشه ای قرار می دهد. سپس رنگی را به این نمونه وارد می کند تا سلول ها به وضوح دیده شوند. اگر هر یک از سلول ها غیر طبیعی به نظر برسد، می توان آن ناحیه را بیوپسی کرد. این آزمایش به سادگی انجام می شود و درد کمی دارد.

ام آر آی و سی تی اسکن 

گاهی پزشک تصمیم می گیرد برای تشخیص تومور در ناحیه سر و گردن ام آر آی و سی تی اسکن انجام دهد.

اهمیت زودآگاهی و تشخیص سرطان سر و گردن

یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در موفقیت درمان سرطان، تشخیص زودهنگام و در مراحل ابتدایی بیماری است. در صورت تشخیص سرطان سر و گردن در مراحل زودرس، شانس برای مداخله‌های پزشکی مؤثرتر می‌شود و امکان بهبود کامل بیشتر می‌شود. از این رو، به‌ویژه افرادی که به علائم مرتبط با سرطان سر و گردن دچار می‌شوند، نباید از مراجعه به پزشک خودداری کنند و باید با زودآگاهی و پیگیری‌های منظم، به سمت تشخیص سریع‌تر بیماری حرکت کنند.

درمان سرطان سر و گردن

درمان سرطان سر و گردن با توجه به محل قرار گیری توده و میزان پیشرفت آن مشخص می شود. گاهی یکی از درمان های زیر و یا ترکیبی از این روش ها برای درمان به کار برده می شوند:

• شیمی درمانی
• جراحی 
• پرتو درمانی 
• ایمونوتراپی 
• درمان دارویی هدفمند 

پیامدهای سرطان سر و گردن

اگر تشخیص سرطان سر و گردن در مراحل ابتدایی صورت نپذیرد و به تدریج پیشرفت کند، ممکن است پیامدهای جدی برای فرد داشته باشد. برخی از بیماری‌های سرطانی در این مناطق می‌توانند باعث مشکلات جدی در بلع، تنفس و حتی تماس با غذا شوند. از جمله پیامدهای دیگر می‌توان به تأثیرات روانی و اجتماعی این بیماری بر فرد اشاره کرد که ممکن است باعث ایجاد استرس و اضطراب در وی شود.

سوالات پرتکرار در مورد سرطان سر و گردن 

در این قسمت تلاش می کنیم به سوالات پرتکرار شما در مورد این سرطان پاسخ دهیم. 

 کاهش وزن در سرطان سر و گردن 

یکی از مواردی که نشان می دهد شما به بیماری سرطان در حفره دهان و گلو مبتلا شده اید کاهش وزن است. در صورتی که وزن شما غیر طبیعی کاهش پیدا کرده است بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

طول عمر بیماران سرطان سر و گردن

بهتر است بدانید امروزه بیماران می توانند پس از بهبود سرطان به زندگی عادی خود ادامه دهند. البته درمان سرطان به نوع تومور و شدت درگیری بافت های دیگر بدن در اثر رشد سلول های سرطانی بستگی دارد. اگر تشخیص سرطان سر و گردن به موقع انجام و درمان شود، بیماران می توانند زندگی عادی را تجربه نمایند.

سرطان سر و گردن یکی از بیماری‌های جدی سلامتی است که می‌تواند تأثیرات جدی بر روی زندگی فرد داشته باشد. تشخیص سرطان سر و گردن در مراحل ابتدایی و به موقع می‌تواند به‌طور چشم‌گیری بر شانس‌های درمان موفقیت آمیز آن افزوده و نقش مهمی در بهبود وضعیت بیمار ایفا کند. از این‌رو، همواره باید به علائم مرتبط با این بیماری توجه کرده و در صورت لزوم اقدام به مراجعه به پزشک نمود. همچنین، انجام اقدامات پیشگیرانه و اطلاع‌رسانی به جامعه نقش مهمی در کاهش ابتلا به این نوع از سرطان دارد. امیدواریم با توجه به اطلاعات ارائه شده در این مقاله، بیشتر افراد از اهمیت تشخیص زودرس و پیگیری‌های پزشکی منظم آگاه شوند و به سمتی بهتر از لحاظ سلامتی حرکت کنند.