سرطان ریه تاثیرات درمان های شیمی درمانی و پرتو درمانی

اکثر افراد مبتلا به سرطان ریه پرتودرمانی می کنند. آن هم به این دلیل که پس از تشخیص سرطان ریه آنها، این روش به آنها پیشنهاد شد. تیم مراقبت های بهداشتی شما نیازهای شخصی شما را برای برنامه ریزی نوع و میزان تشعشع و زمان و چگونگی آن در نظر می گیرد. ممکن است درمان های متفاوت دیگری را نیز در همین حین دریافت کنید.

پرتودرمانی اغلب با شیمی درمانی برای درمان سرطان ریه ترکیب می شود. به این عمل شیمی درمانی می گویند. 2 درمان در یک دوره زمانی انجام می شود. اگر برای انجام این نوع درمان از سلامت کافی برخوردار نباشید، شیمی درمانی به شما پیشنهاد نمی شود. پرتودرمانی به دلایل مختلفی انجام می شود. ممکن است پرتودرمانی یا شیمی درمانی داشته باشید:

• به عنوان درمان اصلی برای سرطان ریه که با جراحی قابل برداشتن نیست، یا اگر نمی خواهید جراحی کنید
• پس از جراحی برای کاهش خطر بازگشت سرطان (عود کننده) (به نام درمان کمکی)
• برای تسکین درد یا کنترل علائم سرطان پیشرفته ریه (به نام درمان تسکینی)
• برای درمان سرطان ریه که به مغز گسترش یافته است (متاستازهای مغزی)
• برای جلوگیری از گسترش سرطان ریه سلول کوچک در مغز
• انواع پرتودرمانی زیر بیشتر برای درمان سرطان ریه استفاده می شود

پرتودرمانی خارجی

در طول پرتودرمانی خارجی، یک دستگاه پرتو را از طریق پوست به تومور و برخی از بافت های اطراف آن هدایت می کند. قبل از شروع پرتودرمانی، درمان شما به دقت برنامه ریزی می شود. تیم مراقبت های بهداشتی رادیواکتیو نحوه حرکت ریه های شما را هنگام تنفس اندازه گیری می کند و شکل اندام های داخلی شما را ترسیم می کند. این به تیم پرتودرمانی کمک می کند تا بهترین راه را برای ارائه پرتودرمانی خارجی به شما برنامه ریزی کند. هدف این است که پرتو را به سمت تومور هدف قرار دهیم و در عین حال میزان تابش را به بافت اطراف کاهش دهیم.

پرتودرمانی خارجی معمولاً به مدت 5 روز در هفته و در طول 5 تا 7 هفته متوالی انجام خواهد شد. اگر از آن به عنوان یک درمان تسکینی استفاده شود، ممکن است برای مدت طولانی تجویز نشود. چندین روش مختلف برای انجام پرتودرمانی خارجی برای سرطان ریه وجود دارد.

پرتودرمانی سه بعدی منسجم (CRT 3 بعدی)

رایج ترین شکل پرتودرمانی خارجی 3D-CRT است. پرتوهای تشعشعی که همگی قدرت یکسانی دارند از چندین جهت مختلف به سمت تومور هدف قرار می گیرند. از سی تی اسکن برای هدایت پرتوهای تشعشع به تومور استفاده می شود.

پرتودرمانی تعدیل شده با شدت (IMRT)

IMRT روشی بسیار هدفمندتر از 3D-CRT برای پرتودرمانی است. پرتوهای تابشی در پرتوهای کوچکی که توسط ماشینی به نام کولیماتور چند برگ شکل می‌گیرند داده می‌شوند. قدرت پرتوها در سراسر ناحیه درمان متفاوت است به طوری که تومور بیشترین تابش را دریافت می کند و بافت مجاور کمتر می شود. IMRT اغلب در صورتی استفاده می شود که ناحیه درمان شامل نواحی مهم بدن مانند نخاع باشد.

رادیوتراپی بدن استریوتاکتیک (SBRT)

SBRT راهی برای انجام پرتودرمانی از چندین موقعیت مختلف در اطراف بدن است. با استفاده از سی تی اسکن برای راهنمایی، پرتوهای تشعشع به سمت همگی در نقطه ای از تومور هدایت می شوند. این یک روش بسیار دقیق برای تابش اشعه است زیرا تومور دوز بالایی از تابش دریافت می کند در حالی که بافت اطراف دوز کمتری دریافت می کند. 

SBRT برای سرطان ریه طی 7 تا 10 روز تجویز می‌شود که بسیار کوتاه‌تر از سایر روش‌های پرتودرمانی است. اگر سرطان ریه دارید که به خارج از ریه گسترش نیافته است یا اگر نمی توانید یا نمی خواهید جراحی کنید، ممکن است SBRT به شما پیشنهاد شود.

پرتودرمانی هیپو فرکشن شده

با پرتودرمانی هیپو فرکشن شده، پرتودرمانی کمتری انجام می شود. این کار با دادن یک دوره کوتاه درمان روزانه یا با دادن دوزهای زیاد کمتر (گاهی اوقات فقط یک درمان) انجام می شود. اگر قادر به دریافت دوزهای بالای پرتو در طی SBRT نباشید، ممکن است به شما پرتودرمانی هیپو فرکشن داده شود.

تابش پیشگیرانه جمجمه (PCI)

تابش پیشگیرانه جمجمه پرتوی خارجی است که به کل مغز داده می شود. این دارو برای جلوگیری از گسترش سرطان ریه سلول کوچک به مغز یا درمان سلول های سرطانی که ممکن است قبلاً در آنجا گسترش یافته اند اما با آزمایش های تصویربرداری قابل مشاهده نیستند استفاده می شود. ممکن است به جلوگیری از متاستاز مغز و بهبود بقا کمک کند. PCI برای افراد مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک در مرحله محدود و گسترده ارائه می شود که به خوبی به شیمی درمانی و پرتودرمانی پاسخ داده است. این دارو برای افراد مبتلا به سرطان ریه سلول کوچک که به شیمی درمانی پاسخ نداده اند ارائه نمی شود. این روش برای درمان سرطان ریه سلول غیر کوچک استفاده نمی شود زیرا تحقیقات نشان داده است که بقا یا کیفیت زندگی را بهبود نمی بخشد.

اثرات جانبی

عوارض جانبی ممکن است با هر نوع درمانی برای سرطان ریه رخ دهد، اما تجربه هر کسی متفاوت است. برخی افراد عوارض جانبی زیادی دارند. افراد دیگر تنها عوارض جانبی کمی دارند. در طول پرتودرمانی، تیم مراقبت های بهداشتی از سلول های سالم در ناحیه درمان تا حد امکان محافظت می کند. اما آسیب به سلول های سالم ممکن است رخ دهد و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. در صورت بروز عوارض جانبی، ممکن است در هر زمان، بلافاصله پس از پرتودرمانی یا چند روز یا چند هفته پس از پرتودرمانی رخ دهند. گاهی اوقات عوارض جانبی دیرهنگام ماهها یا سالها پس از پرتودرمانی ایجاد می شود. اکثر عوارض جانبی خود به خود از بین می روند یا قابل درمان هستند، اما برخی از عوارض جانبی ممکن است طولانی مدت یا دائمی شوند.

عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به اندازه ناحیه تحت درمان، ناحیه یا اندام های خاص تحت درمان، دوز کل پرتو، برنامه درمان و اینکه آیا پرتودرمانی همراه با شیمی درمانی انجام می شود بستگی دارد. در اینجا تعدادی از عوارض جانبی پرتودرمانی سرطان را آورده ایم:

• خستگی
• مشکل در تنفس، از جمله سرفه و تنگی نفس
• تهوع و استفراغ
• گلو درد
• مشکل در بلع
• از دست دادن اشتها
• پنومونیت تشعشعی
• مشکلات پوستی
• مشکلات قلبی – اگر ناحیه درمان نزدیک قلب باشد
• اسکار بافت های ریه (فیبروز ریوی)

خدمات کلینیک دکتر فرشید اربابی