به دلیل رایج بودن سرطان ریه ها، سینه ها و کبد مردم اطلاعات کافی در این باره دارند. اما درباره سرطان قسمت داخلی دهان اطلاعات کافی ندارند. آشنا شدن با علائم اولیه، علل و نشانه های سرطان دهان می تواند نحوه پیشگیری و درمان سرطان دهان را به مردم بیاموزد. نکته ای که قابل توجه این است که گاهی اوقات با تشخیص سرطان دهان احتمال درمان سرطان دهان افزایش می یابد. به طور کلی سرطان در پزشکی به معنای رشد سلول هایی است که به اندام ها یا بافت ها اطراف خود حمله می کنند و خطرناک اند.
انواع سرطان دهان
طبقه بندی سرطان ها معمولاً بر اساس نوع سلولی که مبتلایان دارند، می باشد. به همین دلیل پنج نوع سرطان دهان وجود دارد که عبارت است از:
- کارسینوم
این سرطان که یک سلول سنگ فرشی است و شایع ترین نوع سرطان دهان در افراد می باشد. به طوری که 90 درصد از افرادی که به سرطان دهان مبتلا شدند از نوع کرسینوم بوده است. معمولا در بیشتر نقاط بدن و همچنین روی پوست و داخل دهان خود را بروز می دهد.
- ادنوکارسینوم
این سلول سرطانی داخل غدد بزاقی تشکیل می شود و با علائم گوناگون خود را بروز می دهد.
- سارکوم
این نوع سرطان نیز یکی دیگر از انواع سرطان است که به دلیل رشد سلول ها در استخوان و غضروف ها خود را نشان می دهد.
- ملانوم
این سرطان نوعی سرطان دهان است که از رشد ملانوسیت ها یا همان سلول های رنگدانه پوست، اغاز می شود و به صورت توده ی تیره و خالدار هستند، که دچار خونریزی می شوند.
- لنفوم
در اکثر موارد به علت رشد سلول ها در غده لنفاوی خود را بروز می دهند اما گاهی در دهان نیز مشاهده می شود.
شایع ترین علائم سرطان دهان
- زخم ها برای بهبودی بیشتر از دو هفته زمان می خواهند و به راحتی دچار خونریزی می شوند.
- بخش داخلی دهان دچار تورم بدون دلیل، توده یا برجستگی ، لکه های ناهموار یا ساییدگی می شود.
- دهان و لثه ها دچار خونریزی ناگهانی و بدون دلیل می شوند.
- مواجه شدن با توده های مزمن در ناحیه گردن که از بین نمی روند.
- مشاهده لکه های سفید یا قرمز و حتی زخم در دهان که تا هفته ها درمان نمی شوند.
- جویدن، بلع یا صحبت کردن بسیار دشوار می شود.
- گرفتگی صدا، گلودرد مزمن، یا تغییر در صدا نیز یکی از نشانه های سرطان دهان هستند.
- بخش داخلی دهان دچار تورم می شو که برای افراد سن بالا استفاده از دندان مصنوعی دشوار می شود.
- در قسمت گوش درد ناشی از سرطان دهان احساس می شود.
- وزن به طور ناگهانی کاهش می یابد.
سرطان دهان در کودکان چگونه است؟
در کودکان احتمال بروز سرطان دهان نسبت به بزرگسالان بیشتر است، زیرا اصلی ترین عوامل خطر سرطان دهان مربوط به بزرگسالان هستند. با این حال ممکن است گاهی اوقات کودکان نیز دچار سرطان دهان شوند. رایج ترین نوع سرطان دهان در کودکان و انواع آن لنفوم و سارکوم می باشند. بروز سرطان کارسینوم یا سلول سنگ فرشی در بین کودکان احتمال کمتری دارد. علائم سرطان دهان در کودکان همانند علائم در بزرگسالان است و فرقی ندارند.
مراحل رشد سرطان دهان در بدن
برای فهمیدن محل سرطان و میزان رشد آن باید دانست که سرطان در چه مرحله ای قرار دارد.
مرحله اول سرطان دهان
نام دیگر این مرحله کارسینوم درجا (Carcinoma in situ) می باشد. در مرحله اول سلول های غیر قابل کنترلی که آماده حمله به بافت های اطراف خود هستند، سعی می کنند بافت لب ها یا دهان را برای تبدیل کردن به سرطان بررسی کنند.
مرحله دوم سرطان دهان
در این مرحله از رشد سرطان دهان تومور به طور تقریبی 2 سانتی متر یا کمتر رشد کرده است اما هنوز به غدد لنفاوی نرسیده است.
مرحله سوم سرطان دهان
در مرحله سوم از سرطان دهان حجم تومور بزرگ تر از 2 سانتی متر شده است و کمتر از 4 سانتی متر می باشد و همچنان سرطان به ناحیه غدد لنفاوی نرسیده است.
مرحله چهارم سرطان دهان
در این مرحله حجم و اندازه تومور بزرگ تر شده است به طوری که از 4 سانتی متر بزرگ تر است اما هنوز در ناحیه مختلف بدن یا غدد لنفاوی گسترش پیدا نکرده است اما گاهی ممکن است تومور بسیار رشد کرده باشد به گونه ای که در سایر قسمت های بدن گسترش یافته باشد.
مرحله پنجم سرطان دهان
در مرحله پنجم که مرحله آخر است سرطان دهان در پیشرفته ترین حالت خود قرار دارد که به نقاط زیر نفوذ پیدا می کند:
- غدد لنفاوی
- بافت های اطراف، از جمله فک یا دیگر نقاط حفره دهان
- قسمت های دور از دهان مانند ریه ها
احتمال عود در سرطان هایی که در مرحله چهارم و پنجم هستند نسبت به سرطان هایی که در دیگر مرحله ها هستند، بیشتر است. ممکن است سرطان در قسمتی از بدن که در ابتدا ایجاد شده، در غدد لنفاوی، یا در قسمت دیگری از بدن عود کند.
با بکارگیری راهکار های زیر از سرطان دهان پیشگیری کنید:
- از سیگار کشیدن پرهیز کنید و مصرف دخانیات و مشروبات الکلی را به حداقل برسانید و یا استفاده نکنید.
- قرار گرفتن در معرض آفتاب را محدود کنید. قرار گرفتن بیش از حد اندازه احتمال سرطان دهان در ناحیه لب مخصوصا لب پایین را افزایش می دهد.
- رژیم غذایی خود را رعایت کنید. بر اساس آزمایشات مختلفی که انجام شده است، متخصصان بین سرطان دهان و عدم مصرف سبزیجات و میوه ها ارتباطی پیدا کرده اند.
با بکارگیری راهکار های زیر خود را بررسی کنید:
- یکبار در ماه دهان خود را بررسی کنید.
- با استفاده از نور روشن و یک آینه، لب ها و جلوی لب ها را نگاه و بررسی کنید.
- سر خود را به عقب بچرخانید و سقف دهان خود را نگاه کنید و احساس کنید.
- جهت بررسی کردن داخل دهان خود، گونه ها و لثه ها را بررسی کنید.
- زبان خود را بیرون بیاورید و به تمام سطوح آن را نگاه کنید.
- کف دهان خود را بررسی کنید به پشت گلو نگاه کنید و غدد لنفاوی بزرگ در هر دو طرف گردن و زیر فک پایین خود را احساس کنید.
خدمات کلینیک دکتر فرشید اربابی
