روش‌های نوین در جراحی سرطان سر و گردن

تکنیک‌های کم تهاجمی و فناوری رباتیک

پزشکان با جراحی رباتیک یا جراحی با کمک ربات قادر خواهند بود تا انواع مختلفی از اقدامات پیچیده را در مقایسه با روش‌ های جراحی معمولی، با دقت، انعطاف پذیری و کنترل بیشتری انجام نمایند. جراحی رباتیک اغلب جراحی کم تهاجمی محسوب می شود. این ربات ‌ها ضمن ایجاد برش‌ های بسیار کوچک ‌تر از آنچه که به طور معمول و سنتی صورت می گیرد، به جراحان اجازه خواهد داد تا با دقتی باورنکردنی کار خود را انجام نمایند.بازوی دوربین ‌دار و بازوهای مکانیکی با ابزار جراحی متصل به آن ها پرکاربردترین سیستم جراحی رباتیک بالینی به شمار می رود.
جراحان، کنترل بازوها را در حالی که در کنسول رایانه ‌ای نزدیک میز جراحی قرار گرفته اند، انجام می دهند. این کنسول نمایی با وضوح از ناحیه به جراح نشان می دهد و همراه با بزرگنمایی، دید سه ‌بعدی از ناحیه جراحی نیز ارائه خواهد کرد و جراح همزمان نظارت خود را در حین عمل بر کار دیگر اعضای تیم جراحی نیز کامل دارد. جراحانی که از سیستم رباتیک استفاده می‌کنند تفاوت جراحی با آن نسبت به انجام جراحی توسط ابزارهای سنتی را درک می کنند که دقت عمل بیشتر با کمک ربات و مشاهده بهتر ناحیه جراحی یکی از تفاوت های آن می باشد. جراحان با استفاده از جراحی رباتیک، می ‌توانند اقدامات ظریف و پیچیده‌ ای را انجام دهند. ضمن اینکه ممکن است انجام آن کارها با روش‌ های دیگر، دشوار یا غیرممکن باشد.

مزایای جراحی کم تهاجمی

• عوارض کمتر همچون عفونت کمتر محل جراحی
• درد و خونریزی کمتر
• بهبودی سریع ‌تر
• جای زخم‌ کوچک تر و کمتر
• از دست دادن خون کمتر لذا بیمار کمتر به تزریق خون نیاز پیدا خواهد کرد.
• از بین بردن لرزش دست جراحان (یک پدیده شایع، به ویژه در طی اقدامات طولانی جراحی)
• بستری کوتاه تر در بیمارستان و بهبود سریع تر برای بیمار (به علت برش های کمتر و سایر عوامل).
• تجسم بهتر محل جراحی به علت بزرگنمایی دوربینی که در صفحه نمایش جراح نمایش داده می شود.
• مهارت در دستگاه های رباتیک بهبود یافته (در مقایسه با دست جراح) که امکان دسترسی به مکان های دشوار را فراهم می سازد.

ولی ممکن است درمان سرطان سر و گردن با جراحی رباتیک نیز خطراتی به دنبال دارد مثلا می ‌توان به عفونت اندک در محل جراحی و برخی عوارض دیگر اشاره داشت. ضمنا برای همه افراد گزینه جراحی رباتیک مناسب نخواهد بود و افراد می بایست با

پزشک خود در رابطه با مزایا و خطرات جراحی رباتیک و مقایسه آن با سایر تکنیک‌ها صحبت نموده و آن ها را در جریان قرار دهند.

جراحی با تهاجم حداقلی چیست؟

شاید بتوان پیشرفته ترین فناوری پزشکی در دوران معاصر را جراحی رباتیک یا جراحی با کمک ربات ها دانست . در حال حاضر پرکاربردترین سیستم، شامل دوربین و استفاده از ابزارهای جراحی بسیار کوچک، متصل به بازوهای رباتیک می باشد. برخلاف آنچه بسیاری از مردم درباره جراحی رباتیک تصور می کنند، در واقع توسط ربات ها صورت نمی گیرد. در واقع کنترل کامل بازوهای رباتیک توسط جراح به طور مداوم است. این ربات به عنوان ابزاری عمل می کند و می تواند یک دستیار برای جراح محسوب می شود، لذا نام جراحی رباتیک، جراحی با کمک ربات می باشد.
جراحی با کمک رباتیک با استفاده از یک روش جراحی با حداقل تهاجم صورت می گیرد. این جراحی به جای ایجاد یک برش بزرگ جهت شناسایی محل جراحی و انجام اقدامات، به برش های بسیار کوچک (معمولاً حدود ۱ تا ۲ سانتی متر) جهت قرار دادن ابزارهای بسیار کوچک نیاز خواهد داشت. آندوسکوپی یا لاپاراسکوپی جراحی با حداقل تهاجم غیر رباتیک است که می تواند با استفاده از آندوسکوپ صورت گیرد. آندوسکوپ یک لوله باریک با دوربین می باشد که به وسیله برش های کوچک یا از طریق یک شکاف طبیعی مانند دهان یا بینی وارد خواهد شد. ولی در جراحی آندوسکوپی غیر رباتیک، جراح در زمان مشاهده محل جراحی بر روی مانیتور کامپیوتر، به صورت مستقیم ابزارهای کوچک را از طریق کانال زیر نظر خواهد داشت.

جراحی رباتیک چه خطراتی دارد؟

به طور کلی اگر چه جراحی با کمک رباتیک مطمئن به شمار می رود ولی عواملی وجود دارد که احتمال دارد خطر آسیب در حین جراحی را افزایش دهد. این موارد عبارتند از:

• آسیب عصبی. آسیب عصبی می تواند به علت موارد و یا موقعیتی که بیمار می بایست در طی برخی از روش ها تحمل کند، اتفاق افتد .
• نقص مکانیکی. با وجود آنکه نقص مکانیکی در طی جراحی با کمک ربات نادر خواهد بود ولی بسیاری از اجزای مکانیکی، همچون بازوهای رباتیک، ابزار، دوربین و سایر موارد وجود دارد که ممکن است در حین جراحی به صورت بالقوه عمل نکند.
• قوس الکتریکی. قوس الکتریکی می تواند باعث آسیب دیدگی و سوختگی ناخواسته از دستگاه گردد. قوس الکتریکی وقتی رخ می دهد که جریان الکتریکی ابزار در بازوی رباتیک قطع شود و به سمت بافت اطراف هدایت نشود. جدیدترین ربات ها از تجهیزات ایمنی برخوردار می باشند که هشدار روشنی را برای جراحان در زمان استفاده از وسایل، از نظر قوسی نمایش می دهند.
• احتمال خطای انسانی. این خطر زمانی بیشتر احتمال خواهد داشت که جراح تجربه کمتری داشته و در انجام جراحی های رباتیک بر منحنی یادگیری تسلط نداشته باشد. بررسی ها حاکی از آن بوده که تسلط بر منحنی یادگیری رباتیک می تواند از ۲۰ روش (برای اقدامات زنان، مانند بستن لوله ها) تا ۲۵۰ روش برای پروستاتکتومی لاپاراسکوپی با کمک رباتیک RALF (برداشتن غده پروستات و بافت های اطراف آن) باشد.

ضمن اینکه با توجه به خطرات احتمالی گفته شده در بالا ، خطرات مربوط به هر نوع جراحی، از جمله جراحی با کمک رباتیک، می تواند شامل موارد زیر هم باشد:

• عفونت
• خون ریزی
• مشکلات تنفسی
• واکنش های آلرژیک به داروها
• خطرات بیهوشی، مانند ذات الریه (این خطر در هر نوع جراحی وجود دارد). باشد که البته با رسیدگی و بررسی مدام پزشک معالج در زمان درمان سرطان سر و گردن کمتر خواهد بود.

خدمات کلینیک دکتر فرشید اربابی